Lúa bệ là cách gọi quen thuộc của người dân huyện Gò Quao (Kiên Giang) với việc trồng lúa trên bờ liếp xen khóm. Sản phẩm thu được là hạt lúa sạch, chất lượng tốt vì không dùng phân thuốc mà để chúng phát triển tự nhiên.
Trên cùng một diện tích đất canh tác, những nông dân ở huyện Gò Quao đã sản xuất nâng cao hiệu quả kinh tế bằng mô hình đa canh tổng hợp trồng khóm, nuôi tôm và xen lúa bệ. Dọc các con đường, màu xanh của khóm, màu vàng của lúa xen lẫn trong mương nước nuôi tôm khiến ai đi ngang cũng phải ngắm nhìn.Thu nhập từ việc trồng khóm không cao nên người nông dân bắt đầu cải tạo nước để nuôi tôm sú, đất quanh liếp khóm để trồng lúa bệ. Tôm và lúa thu được đều là sản phẩm sạch 100%. Theo thống kê, xã Vĩnh Phước A và Vĩnh Thắng là 2 xã thực hiện theo mô hình đa canh tổng hợp trên liếp trồng khóm, dưới mương nuôi tôm sú và trên bệ (mé liếp) trồng lúa mùa nhiều nhất của huyện Gò Quao.Từ khâu gieo trồng đến khi thu hoạch, lúa hoàn toàn phát triển tự nhiên không phân thuốc. Do trồng trên mé khóm nên việc thu hoạch phải làm thủ công cắt tay hoàn toàn.Hiện nay, hầu hết việc thu hoạch lúa đều sử dụng máy móc hiện đại nhưng với lúa bệ thì phải làm thủ công và những chiếc máy tuốt lúa trở nên có hiệu quả trong trường hợp này.Đến thăm hợp tác xã 3 trong 1 (khóm - tôm - lúa) ở ấp Phước An xã Vĩnh Phước A, ông Phan Quốc Khánh - Phó giám đốc hợp tác xã vui vẻ chia sẻ về sản lượng lúa năm nay vì bà con làm khá trúng. Theo thống kê của UBND xã Vĩnh Phước A, lúa bệ khóm có 835ha, năng suất bình quân 0,6 tấn/ha, sản lượng 501 tấn. Ông Khánh cho biết: “Năm 2018, tôi đã làm nhãn hiệu lúa mùa mé khóm đóng bao bì 5kg để bán với giá 15.000đ/kg. Đến năm 2019, Hội Nông dân huyện đã đăng ký quyền sở hữu trí tuệ cho nhãn hiệu tập thể gạo lúa cấy bệ”.Mô hình sản xuất đa canh tổng hợp khóm – tôm – lúa có thể xem là mô hình sản xuất sinh thái và cho hiệu quả cao trên cùng một diện tích canh tác. Bình quân canh tác một năm trên diện tích 1ha, sau khi trừ các khoản chi phí đầu tư cho sản xuất, nông dân trong mô hình này lợi nhuận khoảng 100 triệu đồng. Chính vì vậy, những năm qua mô hình này đã giúp nông dân có thêm việc làm, nâng cao thu nhập trên cùng một diện tích, nhiều hộ thoát nghèo.Ông Phạm Quốc Trị, Chủ tịch Hội Nông dân xã Vĩnh Phước A cho biết, lúa bệ là loại lúa sạch, bà con trồng vừa tiết kiệm diện tích vừa tăng thêm sản lượng. Tuy nhiên khi tiếp thị đến thị trường thì lại chưa có vị trí và nhiều người chưa biết đến. “Hiện nay gạo sạch được đóng gói bao bì từ lúa bệ có giá khoảng 15.000 đồng/kg, cũng khá cao, nhưng người dân chưa hiểu được vì sao giá nó như vậy là do quá trình canh tác thế nào. Điểm bất lợi nữa chính là việc dùng giống lúa để gieo trồng chưa phù hợp thị hiếu người tiêu dùng do họ muốn chọn loại thơm, dẻo mà giống lúa mùa thì chưa đáp ứng được điều này”, ông Trị cho biết.Hiện nay đa phần sản lượng lúa bệ làm ra được người dân địa phương tự sử dụng trong nhà và bán cho những người biết về lúa bệ còn xuất bán như các loại gạo kia thì vẫn chưa phổ biến. Ông Phan Quốc Khánh trăn trở: “Đã có nhãn hiệu tập thể lúa bệ, chất lượng gạo sạch nhưng có thể vì cách tiếp cận thị trường cũng như giống dùng để trồng lúa bệ chưa phù hợp. Hợp tác xã vẫn đang phát triển mô hình xen canh này nhưng mong sao các ngành chức năng liên quan sẽ tìm ra giải pháp, thay thế giống lúa nào cho phù hợp để lúa bệ có đầu ra ổn định và vị trí của mình”.
Tiếng Việt
English
Dược Liệu - Cây Thuốc Quý